สำนักสหปฏิบัติฯ

พระอัญญาโกณฑัญญะเถระ
เอตทัคคะ:รัตตัญญู คือผู้รู้ราตรีนาน(บวชก่อน)

 

ภาคชีวประวัติ และการศึกษา
เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะประสูติได้ ๕ วัน โกณฑัญญะพราหมณ์ซึ่งหนุ่มที่สุดในบรรดาพราหมณ์ ๑๐๘คน ได้ทำนายลักษณะพระราชกุมารเป็นทางเดียวว่าจะได้ตรัสรู้เนพระสัมมาสัมพุทธเจ้าอย่างแน่นอน  เมื่อทราบข่าวการออกบวชของเจ้าชายสิทธัตถะราชกุมาร จึงได้ชักชวนพราหมณ์อีก ๔ ท่านคือ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ ทั้งหมดรวมเรียกว่า “ปัญจวัคคีย์” ท่านเป็นหัวหน้าปัญจวัคคีย์ในการอุปัฏฐากพระพุทธเจ้า เมื่อครั้งทรงบำเพ็ญทุรกิริยาอยู่ ๖ ปี แต่ไม่ทรงตรัสรู้ จึงทรางเลิกแล้วกลับมาบำเพ็ญเพียรทางจิต ปัญจวัคคีย์หมดความเลื่อมใสจึงพากันหนีไปยังป่าอิสิปตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี


ภาคการปฏิบัติ
เมื่อพระพุทธองค์ทรงตรัสรู้แล้ว จึงเสด็จไปโปรดปัญจวัคคีย์ ฝ่ายปัญจวัคคีย์เมื่อทราบข่าวการเสด็จมาของพระพุทธองค์ จึงนัดหมายกันว่า จะไม่ไหว้ ไม่ต้อนรับ ไม่รับบาตรและจีวรของพระองค์ แต่พอพระพุทธองค์เสด็จไปถึงกลับลืมกติกาที่ได้ทำกันไว้ เพราะความเคารพที่เคยมีต่อพระองค์ แต่มีอาการแข็งกระด้างกระเดื่องด้วยการพูดอกพระนามว่า”อาวุโส”ซึ่งถือว่าเป็นการไม่เคารพอย่างยิ่ง พระองค์ทรงห้ามไม่ให้ใช้คำพูดอย่างนั้น พระองค์ตรัสว่า”พระองค์ได้บรรลุธรมแล้ว ถ้าเธอปฏิบัติตามคำสอนของเรา ในมาช้าก็จะได้บรรลุธรมเช่นเดียวกัน”ทำให้โกณฑัญญะพราหมณ์กับเพื่อนเชื่อมั่นในพระดำรัสของพระพุทธองค์ เพราะพระองค์ไม่เคยตรัสอย่างนี้นั่นเอง
หลังจากที่ท่านได้ฟังพระธรรมเทศนากัณฑ์แรกชื่อว่า “ธรรมจักกัปปวัตตนสูตร” จบ โกณฑัญญะพราหมณ์เกิดดวงตาเห็นธรรมก่อนใครทั้งหมด คือบรรลุพระโสดาบันว่า”สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทั้งหมดมีความดับไปเป็นธรรมดา”ด้วยเหตุนี้พระองค์จึงเปล่งพระอุทานว่า”โกณฑัญญะรู้แล้วหนอๆ” ท่านจึงได้ชื่อใหม่ว่า”อัญญาโกณฑัญญะ”  ท่านได้ขออุปสมบท และได้เป็นภิกษุรูปแรกในพระพุทธศาสนา หรือปฐมสาวก โดยการอุปสมบท แบบ ”เอหิภิกขุอุปสัมปทา” ท่านบรรลุเป็นพระอรหันต์ เพราะพระธรรมเทศนาที่ชื่อว่า”อนันตลักขณสูตร” ได้แก่สูตรที่ว่าดวย รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ไม่ใช่ตัวตน และได้รับการยกย่องว่าเป็นเลิศในทางผู้รู้ราตรี (รัตตัญญู) คือรู้ธรรมที่พระพุทธองค์ตรัสสอนก่อนใครทั้งหมด


ภาคการประกาศพระศาสนา
ท่านเป็นกำลังสำคัญในการประกาศพระศาสนาเป็นธรรมจาริกรุ่นแรก ได้เทศนาโปรดบรรดาญาติ ซึ่ง”ปุณณะ” บุตรของน้องสาว เกิดความเลื่อมใส ขอบวชถวายชีวิตในพระพุทธศาสนา ท่านกราบทูลลาพระพุทธองค์ไปอยู่ป่าหิมวันต์ ในป่าฉัททันต์ฝั่งแม่น้ำ


ข้อควรจำ
ท่านเป็นหัวหน้าในกลุ่มปัญจวัคคีย์ ทั้ง๕และเป็นปฐมสาวก ในพระพุทธศาสนา
เป็นผู้เลิศด้านรัตตัญญู คือเป็นผู้รู้ราตรีนาน เพราะบวชก่อนใครทั้งหมด
มีกุลบุตรบวชในสำนักของท่านเป็นจำนวนมาก และมีพระปุณณมันตานี ซึ่งเป็นหลานชาย(ลูกน้องสาว)เป็นลูกศิษย์